ေရႊလင္းေျမ

 ေလထုညစ္ညမ္းမႈသည္လည္း ႀကီးထြားလာေန လ်က္ရွိေသာ ျပႆနာတရပ္ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔၏ အခ်က္အလက္မ်ား အရဆိုလွ်င္၊ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈကို အဆိုးရြားဆံုး ခံစားေနရေသာ

ကမာၻ႔ၿမိဳ႕ႀကီး (၁၀) အနက္ (၉) ၿမိဳ႕သည္ တရုတ္ျပည္မွ ျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္ စြမ္းအင္ လိုအပ္ခ်က္၏ ၇၅% ကို ေက်ာက္မီးေသြးျဖင့္ ျဖည့္တင္းေပးသည္။ ဤေက်ာက္မီးေသြးမ်ားကား အမ်ားအားျဖင့္ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းၿပီး၊ သန္႔စင္ထားျခင္းလည္း မရွိေခ်။ ထို႔ျပင္ ခပ္နိမ့္နိမ့္ ေခါင္းတိုင္မ်ား ေအာက္မွ မီး႐ႈိ႕ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေလထုထဲသို႔ ထုတ္လႊတ္ေသာ အညစ္အေၾကး ပမာဏကို တိုးေစပါသည္။ ၿမိဳ႕ေန လူဦးေရ အမ်ားစုသည္ အထူးသျဖင့္ ေဆာင္းရာသီ၌ ၾကက္ညွာ ေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါ ခံစားရေလသည္။

ေမာ္ေတာ္ကား ပိုင္သူမ်ား ပို၍ မ်ားလာျခင္းက မီးခိုးျမဴ ဆိုင္းျခင္းကို ပိုဆိုးေစပါသည္။ တရုတ္ျပည္သည္ ကမာၻ႔ ေစ်းကြက္မွ အခ်ဥ္ ဓါတ္ ေပါက္ေနေသာ ေရနံရိုင္းမ်ားကို ဝယ္ယူခဲ့ျခင္းျဖစ္ရာ၊ ဤေရနံမ်ား သည္ ေစ်းသက္သာေသာ္လည္း ကန္႔ပါဝင္မႈ မ်ားသည္။ ကန္႔သည္ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈ ျဖစ္ေစေသာ အဓိက အေၾကာင္းရင္း တခု ျဖစ္သည္။

(၂၀ဝ၄) ခုႏွစ္၊ ေႏြဦးရာသီက ျပင္သစ္သမၼတ ရွီရက္ (Chirac) ၏ အလည္ အပတ္ လာေရာက္ျခင္းကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ စီစဥ္ထားေသာ ေလယာဥ္ပ်ံသန္း စြမ္းရည္ျပပြဲကို အဆိပ္သင့္ မီးခိုးျမဴမ်ားေၾကာင့္ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရသည္။ ဤအတြက္ေၾကာင့္ (၂၀ဝ၈) ခုႏွစ္၊ အိုလံပစ္ အားကစားပြဲမ်ား က်င္းပေရး အတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ရာ၌ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ပိုမို သန္႔ရွင္းလာေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ျပသရန္ စိတ္ထက္သန္ေနၾကေသာ တရုတ္ အာဏာပိုင္တို႔ မ်က္ႏွာပ်က္ခဲ့ ရေလ သည္။ ေက်ာက္မီးေသြးမ်ားကို သန္႔စင္ျခင္း၊ စက္ရံု မီးခိုးေခါင္းတိုင္မ်ားကို ျမင့္ျမင့္ထားျခင္း၊ ပို၍ ထိေရာက္ေသာ ဘြိဳင္လာအိုးမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္း၊ အမ်ိဳးအစား ေကာင္းေသာ ဓါတ္ဆီမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ စြမ္းအင္အတြက္ အျခားေလာင္စာ အမ်ဳိးအစားမ်ားကို ေျပာင္းသံုးျခင္းျပဳရန္ အၾကံျပဳထားသည္။ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ရခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒုံရင္းအတိုင္း ျပန္ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ (၂၀ဝ၂) ႏွင့္ (၂၀ဝ၃) ခုႏွစ္တြင္ စြမ္းအင္ မလံုေလာက္မႈ ဆိုးဆိုးရြားရြား ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးေနာက္၊ ေက်ာက္မီးေသြး ေလာင္စာသံုး စက္ရံုမ်ား ပိုမ်ားလာခဲ့ရာ အက္စစ္မိုး ရြာေစေသာ အခိုးအေငြ႔ ထုတ္လႊတ္မႈမ်ား ျပန္လည္ ျဖစ္ပြားလာခဲ့သည္။

ေျမဆီလႊာယိုယြင္း တိုက္စားျခင္းႏွင့္ သဲကႏၲာရအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔သည္လည္း ေနာက္ထပ္ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ ဤျပႆနာမ်ား၏ အဓိက အေၾကာင္းရင္း တခုကား သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈပင္ျဖစ္သည္။ သစ္ပင္မ်ားကို အလြန္အကၽြံ ခုတ္လွဲျခင္း၊ ဆင္ျခင္တိုင္းထြာမႈ မဲ့စြာ သံုးစြဲျခင္းတို႔သည္ သစ္ပင္ဦးေရ ဆုတ္ယုတ္ေစေၾကာင္း၊ ရရွိေသာ သစ္မ်ား၏ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းေစေၾကာင္းႏွင့္ သစ္ေတာမ်ား ကုန္ခမ္းသေလာက္ နီးနီးျဖစ္ေစေၾကာင္း သစ္ေတာ ဝန္ႀကီးဌာနက ဆိုပါသည္။ ဝန္ႀကီးဌာန သတ္မွတ္ထားသည့္ (၇) ႏွစ္ (၈) ႏွစ္ သက္တမ္းရွိလာသည္ႏွင့္ သစ္ပင္မ်ားကို အေျပာင္ ခုတ္လွဲ ၾကေတာ့သည္။ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္ အေရာက္တြင္ သစ္ေတာေျမသည္ စတုရန္းမီတာ (၂) သန္း ေပ်ာ့ေပ်ာ့ေလာက္သာ က်န္ေတာ့သည္။ ဤသစ္ေတာ အားလံုး နီးပါးေလာက္သည္လည္း ေဝးလံ သီေခါင္ေသာ အရပ္မ်ား သို႔မဟုတ္ ေတာင္ထိပ္မ်ားမွာ ရွိေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ (၁၉၉၇) ခုႏွစ္က စ၍ ႏွစ္စဥ္ ေႏြဦးရာသီမွာ သစ္ေတာ ျပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား လုပ္ခဲ့သည္။ စိုက္ပ်ိဳးေသာ သစ္ပင္ အေရအတြက္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏွစ္စဥ္ အစီရင္ခံစာမ်ား တခမ္းတနား ထြက္ေပၚ လာခဲ့ေသာ္လည္း၊ ရွင္သန္မႈႏွင့္ ထိန္းသိမ္းမႈႏႈန္းကား နိမ့္လွေလသည္။ သဲကႏၲာရမ်ား၏ အစပ္မ်ားတြင္ သစ္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးသည္ ဆိုရာ၌ စိုက္ပ်ိဳးလိုက္ေသာ သစ္ပင္မ်ားသည္ သဘာဝ မိုးေရျဖင့္ ရွင္သန္ႏိုင္ျခင္းရွိသည္ မဟုတ္သျဖင့္၊ ရွားရွားပါးပါး ေျမေအာက္ေရကို စုပ္ယူၾကသည္။ စုပ္ ယူေသာေရမ်ားသည္ အရြက္မ်ားမွေန၍ အေငြ႔ပ်ံသြား ကုန္ၾကသည္။ သစ္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးရန္အတြက္ ေရတြင္းမ်ား တူးၾကရာ၊ နဂိုက ခ်ဳိင့္ခြက္မ်ား ထေနေသာ ေတာင္ကုန္းေျမမ်ားကို ထိခိုက္ေစျပန္သည္။ ထို႔ျပင္ သစ္ပင္မ်ားကိုေရေပးေရး အတြက္ ေကာေနေသာ ျမစ္မ်ားႏွင့္ အင္းအိုင္မ်ားမွ တန္ဖိုး ရွိလွေသာ ေရမ်ားကိုလည္း သံုးရေလသည္။ ျပန္လည္ စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ သစ္ေတာမ်ားသည္ အပင္မ်ိဳးစိတ္ တမ်ိဳးတည္းသာ(ေပၚပလာ ထင္းရွဴးပင္) ပါသျဖင့္ ဇီဝ ထိန္းသိမ္းေရးစနစ္ (bio-control mechanism) ကင္းမဲ့ ေလသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ သစ္ေတာမ်ားသည္ အင္းဆက္ပိုးမႊား ဒဏ္ကို ခံရစရာ ရွိေနသည္။ ေလ့လာခ်က္ တခု၏ ေတြ႔ရွိခ်က္ အရဆိုရလွ်င္ တရုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏိုင္ငံ၏ သစ္ေတာ ဖံုးေျမသည္ တိုင္းျပည္ အက်ယ္အဝန္း၏ ၁၂% မွ ၁၆% အထိသာ ရွိေတာ့သည္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ယခင္ ဆိုဗီယက္ ယူနီယံႏွင့္ အိႏိၵယတို႔၌မူ ၃၃ %၊ ၃၅% ႏွင့္ ၂၆% အသီးသီး ရွိၾကသည္။

အပံုႀကီး ပို၍ ႀကီးေသာ ျပႆနာ ျဖစ္လာမည့္ ကိစၥတခုကား အျငင္းပြားဖြယ္ရာ လွ်ဳိေျမာင္သံုးသြယ္ (Three Gorge project) စီမံကိန္း ေဖၚေဆာင္ရန္ အစိုးရ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ ယန္စီျမစ္၏ သာယာလွပဆံုးေသာ ျမစ္ေၾကာင္း တေနရာကို ျဖတ္လ်က္ ဧရာမ ဆည္ႀကီး တစင္းကို ေဆာက္လုပ္ ၿပီးစီး သြားေလၿပီ။ အေကာင္းျမင္ သူတို႔က ဤဆည္ႀကီးသည္ ႏွစ္စဥ္ ညစ္ညမ္းမႈ ကင္းေသာ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား ကီလိုဝပ္ (၈၄) ဘီလ်ံ ထုတ္လႊတ္ေပးမည္၊ ျမစ္ေၾကာင္း တေလွ်ာက္ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး စြမ္းအား (၄) ဆ ျမင့္တက္လာေစၿပီး၊ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး ကုန္က်စားရိတ္ (၃)ပံု (၁)ပံု ေလ်ာ့က် သြားေစမည္။ ယန္စီျမစ္ဝွမ္းမွ ေရကို အၿမဲတေစ ေရရွားခဲ့ေသာ ေျမာက္ပိုင္းသို႔ သြယ္ပို႔ေပး ေစႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ေဝဖန္သူတို႔ကမူ ဆည္ႀကီးသည္ ယန္စီျမစ္၏ အပိုင္းတပိုင္းမွာ ေရလႊမ္းမိုးမႈ သက္သာေစႏိုင္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အျခား အပိုင္းမ်ားမွာ ေရလႊမ္းမိုးမႈ ပိုဆိုးလာေစလိမ့္မည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဆည္ေဆာက္ လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ ၿမိဳ႕ႀကီး မ်ား၊ ေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ ေက်းရြာမ်ား၊ အေျပာက်ယ္ေသာ လယ္ယာေျမ အကြက္ႀကီးမ်ားကို ၿဖိဳလွဲ တိုက္ခ် သြားသည့္ အျပင္ ရွားပါးလွေသာ ေဒသေပါက္ အပင္မ်ားႏွင့္ ေဒသေန တိရစာၦန္ မ်ိဳးမ်ားကိုပါ ပ်က္စီးဆံုးပါး သြားေစခဲ့သည္။ ဆည္ေၾကာင့္ အိုးအိမ္အေျခ ပ်က္ခဲ့ရေသာ လူဦးေရ (၁ ဒသမ ၄) သန္းမွာလည္း ဆိုးဆိုးရြားရြား ျပႆနာႀကီးမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အိုးအိမ္အေျခ ပ်က္သြားသူမ်ားအား ေလ်ာ္ေၾကးေပးရမည့္ ယြမ္ေငြ (၂၈၉) သန္းကို အက်င့္ပ်က္ အရာရွိႀကီးမ်ားက အလြဲသံုးစား လုပ္ခဲ့ေၾကာင္း (၂၀ဝ၇) ခုႏွစ္ စာရင္းစစ္ အဖြဲ႔က ေဖၚထုတ္ျပခဲ့သည္။ ေလ်ာ္ေၾကးေငြ အခ်ိဳ႕ အဝက္ရရွိခဲ့သူမ်ားထဲမွာ ပင္လွ်င္ မူလေနရာထိုင္ခင္းမ်ိဳး မရရွိႏိုင္သူကမ်ားသည္။ ေနရာသစ္မွာ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ားသည္ ထိုေနရာသစ္မ်ား ရွိ ေဒသခံလူမ်ား၏ ခြဲျခား ဆက္ဆံျခင္းကိုလည္း ခံၾကရေလသည္။

ဆည္ေရလႊမ္း နယ္ေျမထဲတြင္ အမိႈက္ပံုရာ ေနရာမ်ား၊ ညစ္ညစ္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စက္ရံု ေနရာမ်ား၊ သင္းခ်ိဳင္းေျမမ်ား ပါသြားခဲ့သည္။ ဤေနရာမ်ားကို ႀကိဳတင္၍ ေလာက္ေလာက္လားလား သန္႔စင္ထားခဲ့ျခင္း မရွိေခ်။ သို႔ျဖစ္ရာ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈကို ထပ္တိုး၍ ျဖစ္ပြားေစခဲ့သည္။ ေရလႊမ္းမိုးမႈ ရန္မွ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ေသာအားျဖင့္ ၾကြက္အုပ္ႀကီးမ်ားက နီးရာ ၿမိဳ႕မ်ားဆီသို႔ ေျပးဝင္ကုန္ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ ေျမၿပိဳမည့္ ေဘးရန္ကလည္း ႀကီးလွစြာ၏။ ဆည္ပိုင္နက္ နယ္ေျမ၏ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ ေရေလွာင္ ကန္ႀကီး၏ ပတ္ဝန္းက်င္ နယ္ေျမသည္ ေျမဆီေျမသား မြျခင္း၊ ေရႀကီးေလ့ရွိျခင္း၊ မိုးသက္မုန္တိုင္း က်တတ္ျခင္းတည္း ဟူေသာ ထူးျခားခ်က္မ်ားရွိသည္။ ေရေလွာင္ ကန္ထဲရွိေရျမင့္ တက္လာသည္ႏွင့္ အမွ်ေျမၿပိဳမႈ အႀကိမ္ႏွင့္ ထုထယ္သည္ လည္းျမင့္တက္လာေပမည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ ဧရာမ ဆည္ႀကီးမ်ားကို တည္ေဆာက္ျခင္းအားျဖင့္ အျခားေနရာ ေဒသမ်ားမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိသည့္ နည္းတူပင္ ေျမငလ်င္မ်ား ျဖစ္ပြားလာဖြယ္ ရွိသည္။ အကယ္၍ ဤသို႔မျဖစ္သည့္တိုင္ ေဂဟစနစ္ဆိုင္ရာ အက်ိဳးဆက္မ်ားက ႀကီးေလးေပလိမ့္မည္။ ဤစီမံကိန္း၏ ေသာက္ေသာက္လဲ ကုန္က်စားရိတ္(အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁ သန္း) ကို အျခား လုပ္ငန္းမ်ားမွာ သည့္ထက္ပို၍ အက်ိဳးရွိစြာ အသံုးခ်ႏိုင္ပါသည္။