ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေျမာက္ဖက္ဖ်ား၊ ကခ်င္ျပည္နယ္ကဧရာဝတီျမစ္ႀကီးရဲ႕ မူလအစမွာ ျမစ္ဆုံဆည္ႀကီး တည္ေဆာက္ေနတာ ကို ျမန္မာျပည္သူတရပ္လုံးက အုန္းအုန္းကၽြက္ကၽြက္ ကန္႔ကြက္ေနၾကပါတယ္၊ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ျမန္မာ ျပည္သူမ်ားရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာႀကီးပါ၊ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ေတြ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ဖို႔ ရည္ရြယ္ ခ်က္နဲ႔ တ႐ုတ္အစိုးရပိုင္ကုမၸဏီမ်ား ေဆာက္လုပ္ ေနၾကတဲ့ ျမစ္ဆုံဆည္ႀကီးဟာ ျမန္မာျပည္အတြက္ ႀကီးမားလွတဲ့ ျပန္ ျပင္လို႔မရတဲ့ ပ်က္ဆီးဆုံး႐ံႈးမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမွာပါ၊ အခုအခ်ိန္ကျဖင့္ ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားအတြက္ အေျပာင္းအလဲ တခုဆီ ေရြ႔လ်ားရမည့္ အခ်ိန္ပါပဲ၊ သူတို႔ဘယ္လို ရပ္တည္ၾကမလဲ၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသံကိုနားေထာင္၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆနၵကို လက္ခံၿပီး ဒီမေကာင္းဆိုးဝါးစီမံကိန္းႀကီး
(၁) အေစာ္ကားခံရတဲ့ ကခ်င္ျပည္သူမ်ား
ကခ်င္ျပည္သူမ်ားရဲ႕ ျမစ္ဆုံဆည္ေဆာက္လုပ္ေရးကို ကန္႔ကြက္မႈက အင္မတန္မွ အားေကာင္း၊ ခိုင္မာ၊ ျပင္းထန္လွတာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္မ်ားကထဲကေန အခုအခ်ိန္အထိပါ၊ ဒါေပမည့္ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ကခ်င္ျပည္သူမ်ားက ျမစ္ဆံုဆည္ နဲ႔ အျခားဆည္ႀကီးမ်ား ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္းမွာ တည္ေဆာက္တာကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ႀကိဳဆိုေထာက္ခံၾကတယ္လို႔ လိမ္ညာေႂကြးေၾကာ္ၾကပါတယ္။ ဟိုးဝါးဒူးဝါး ေဇာ္ဂမ္ ဆိုတာ ျမစ္ႀကီးနားမွာေနတဲ့ အမ်ားၾကည္ညိဳေလးစားတဲ့ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ တေယာက္ ပါ။ သူက တ႐ုတ္အစိုးရက ဒီဆည္ႀကီးေတြ ေဆာက္တာမွာ ရယ္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ခုရွိတယ္လို႔ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္ပါတယ္၊ သူက ဒီလိုေျပာ ပါတယ္၊ “ဒီေရကာတာ ကိစၥက ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွစ္ခု ရိွတယ္ ထင္တယ္။ ပထမ ရည္ရြယ္ခ်က္က ေရအားလွ်ပ္ စစ္ ရဖို႔၊ ဒုတိယ ရည္ရြယ္ခ်က္က တ႐ုတ္ျပည္က ျမန္မာျပည္ကို ႀကိဳးကိုင္ဖို႔၊ လံုၿခံဳေရး ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ေရကာတာ ကို ဗံုးတလံုး ေထာင္ထားသလို လုပ္ထားတာ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ျပည္သူေတြ ေသမွာကိုေၾကာက္တဲ့
ေခါင္းေဆာင္ေတြက သူတို႔ (တ႐ုတ္) ဘာပဲေျပာေျပာ နားေထာင္ရေတာ့မွာပဲ။ ကိုယ့္ျပည္သူေတြ သန္းခ်ီ ေသဖို႔ ကိစၥျဖစ္သြားၿပီ။ စဥ္းစားစရာေတြ တ သီတတန္းႀကီး ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္ေၾကာက္တယ္။ ငါတို႔ အက်ဳိးကနည္းၿပီး၊ သူတို႔ အက်ဳိးကမ်ားေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း လက္မွတ္ထိုး အႀကံဳျပဳခဲ့တယ္။ အရင္ဆံုး လက္မွတ္ထိုးခဲ့တယ္။ ေခၚခဲ့ရင္လဲေျပာစရာ အမ်ားႀကီးရိွပါ တယ္။” ဒူးဝါးေဇာ္ဂမ္ဟာ သူ႔ဘဝ သက္တမ္းမွာ ဆည္ေတြက်ဳိးေပါက္လို႔ ျမစ္ႀကီးနားျမိဳ႕ႀကီး ေရလႊမ္းခံရတာ အႀကိမ္ႀကိမ္ ၾကဳံဖူးခဲ့သူပါ၊ သူအတြက္ေတာ့ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕နဲ႔ ၁၈ မိုင္ေလာက္အကြာမွာ တည္ရွိမည့္ အထပ္ ၅၀ အေဆာက္အအံု တခု ေလာက္ျမင့္မားမည့္ ျမစ္ဆံုဆည္ႀကီးဟာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲမည့္ ဗုံးအႀကီးႀကီးတခုပါပဲ၊ ကခ်င္ျပည္သူေတြ ဟာ ဒီဆည္ ႀကီးေတြ ငလ်င္နဲ႔ မိုးသည္းထန္ျခင္း စတဲ့သဘာဝေဘးရန္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လူသားရဲ႕အမွား ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ၿပိဳက်ပ်က္ဆီးၿပီး သူတို႔ရဲ႕ ၿမိဳ႕၊ ရြာေတြ ေရလႊမ္းဖ်က္ဆီးခံရမွာကို ေၾကာက္ရြံ႕ စိတ္နဲ႔ ရွင္သန္ေနၾကရမွာပါ၊ ဒါေၾကာင့္လဲ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေမလမွာ ျမန္မာစစ္အစိုးရနဲ႔ တ႐ုတ္အစိုးရတို႔ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ဆည္ႀကီး ၇ ခုေဆာက္ဖို႔ သေဘာ တူလိုက္ၾကတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းကို ၾကားၾကားခ်င္း ဒူးဝါးေဇာ္ဂမ္နဲ႔ ကျခားကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ ၁၁ ဦးဟာ ျမန္မာစစ္အုပ္စု ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊဆီကို စာတေစာင္ လက္မွတ္ေရးထိုးေပးပို႔ၿပီး ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ခ်ည္းပဲ လားဆိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာေနထိုင္ၾကတဲ့ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ကခ်င္ျပည္သူေတြ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ တဝွမ္းလုံးက ျပည္သူေတြက ဒီဆည္ေဆာက္လုပ္ေရးကို ရပ္တန္႔ဖို႔ တ႐ုတ္ နဲ႔ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ားထံ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတာင္းဆိုခဲ့၊ ေတာင္းဆိုေနၾကတာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ကတဲကပါ၊ ဒါေပမည့္ တ႐ုတ္အစိုးရကေတာ့ ဒီအသံေတြကို လုံးလုံးလ်ားလ်ား မ်က္ ကြယ္ျပဳၿပီး ဆည္တည္ေဆာက္ေရးကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ပိုင္းျဖတ္ထားပံုရပါတယ္။
စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္၊ ၂၀၁၁ မွာ ဧရာဝတီျမစ္ဆံုဆည္စီမံကိန္းနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီးအလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲ (၃/၂၀၁၁) ကို ေနျပည္ေတာ္မွာ အမွတ္ (၁) လွ်ပ္စစ္စြမ္းအားဝန္ႀကီးဌာနက ဦးေဆာင္က်င္းပခဲ့ၿပီး ဒီစီမံကိန္းနဲ႔ပါတ္သက္ေနတဲ့ ဝန္ႀကီး ဌာနမ်ား၊ ပညာရွင္မ်ား၊ တ႐ုတ္အစိုးရ ကုမၸဏီကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ပါတ္
အဲဒီစာတမ္းမွာ မစၥတာလီ က “ကခ်င္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမစ္ဆံုဆည္ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း
အဲဒီ စစ္တမ္းေတြကို ဘယ္တုံးက၊ ဘယ္သူေတြက၊ ဘယ္သူေတြကို၊ ဘယ္မွာ၊ ဘယ္လိုရွင္းျပၿပီး ေကာက္ယူ ခဲ့တယ္ဆို တာေတာ့ သူက ရွင္းမျပပါဘူး၊ ကခ်င္လူမ်ဳိးမ်ားက ဆည္တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းမ်ားကို ေထာက္ခံၾကတယ္လို႔ သူ အရွင္းဆုံးနဲ႔ ေမာက္ေမာက္မာမာ ေႂကြးေၾကာ္လိုက္တာကေတာ့ ဒီျမစ္ဆံုဆည္ ေဆာက္လုပ္ေရးကို ရပ္တန္႔ဖို႔ နည္းလမ္း ေပါင္းစံုနဲ႔ တစိုက္မတ္မတ္ေတာင္းဆိုေနၾကတဲ့ ကခ်င္ျပည္သူမ်ား ကို အႀကီးအက်ယ္ေစာ္ကားလိုက္တာပါပဲ။
(၂) ျမန္မာပညာရွင္မ်ား၏ကန္႔ကြက္ခ်က္
မစၥတာ လီ ကေျပာပါေသးတယ္၊ သူတို႔ ကုမၸဏီဟာ ပါတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေ
အဲဒီ အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲမွာပဲ BANCA ရဲ႕ ဥကၠ႒ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာထင္လွ ကလဲ စာတမ္းတေစာင္ တင္သြင္း ပါတယ္၊ သူ႔ စာတမ္းကေန မစၥတာ လီ နဲ႔မတူတဲ့၊ ပိုၿပီးမွန္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို သိခြင့္ရလိုက္ပါတယ္၊ ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးတဲ့ ပညာရွင္ ၁၀၀ ေက်ာ္ဆိုေပမည့္ BANCA က ျမန္မာပညာရွင္ေပါင္းက ၈၄ ေယာက္ ပါဝင္တာမို႔ တ႐ုတ္ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ အ ေရအတြက္က ၃၀ ေက်ာ္ ၄၀ ေလာက္ပဲရွိမယ္လို႔ နားလည္ရပါတယ္၊ ျမစ္ႀကီးနားတဝိုက္က ဆည္ေဆာက္ဖို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ ေနရာမ်ားမွာ စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ အခ်ိန္ ၇ လ သတ္မွတ ္ထားေပမဲ့ တ႐ုတ္ပညာရွင္မ်ားဘက္က အကန္႔အသတ္ေတြ ေၾကာင့္ ၂၀၀၉ ခု ဇန္နဝါရီ လလယ္ကေန ဇြန္လအထိ ၅ လပဲ စစ္ေဆးခ်ိန္ရပါသတဲ့၊ ၿပီးေတာ့ BANCA က ျမန္မာပညာ ရွင္မ်ားဟာ ျမန္မာနဲ႔ တ႐ုတ္ အစိုးရအၾကားခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား၊ နားလည္မႈ စာခြၽန္လႊာမ်ားကိုလဲ ေလ့လာခြင့္ မရရွိခဲ့ပါတဲ့၊ ပူးတြဲကြင္းဆင္းစစ္ေဆးမႈ ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ မွာ ျမန္မာပညာရွင္မ်ားက EIA
အစီရင္ခံစာမူၾကမ္းကို CPI ထံ တင္ျပခဲ့ၿပီး ၂၀၁၀ ခု၊ မတ္လမွာ အၿပီးသတ္အစီရင္ခံစာကို CPI ထံ တင္သြင္း ခဲ့တယ္လို႔ သိ ရပါတယ္။
BANCA ရဲ႕အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျမန္မာပညာရွင္မ်ားက တ႐ုတ္အာဏာပိုင္မ်ားကို “ျမစ္ဆံုဟာ ကခ်င္ တိုင္းရင္း သားမ်ားအတြက္ေရာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား အားလုံးအတြက္ပါ အင္မတန္ႀကီးမားလွတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြ အႏွစ္ႀကီး ျဖစ္တာမို႔ ျမစ္ဆံု ဆည္တည္ေဆာက္ေရးကို စြန္႔လႊတ္ဖို႔” အၾကံျပဳထားပါတယ္၊ ၿပီးေတာ့လဲ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ဖို႔
ျမန္မာပညာရွင္မ်ားရဲ႕ အစီရင္ခံစာနဲ႔ အၾကံျပဳခ်က္ေတြကို တ႐ုတ္အာဏာပိုင္မ်ား စိတ္ႀကိဳက္မေတြ႔တာ ထင္ရွားပါတယ္။ BANCA က အာဏာပိုင္မ်ားကို ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ေရး စီမံကိ
အလုပ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ CPI နဲ႔ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ကန္ထ႐ိုက္စာခ်ဳပ္အရBANCA ဟာ သူ႔ EIA အစီရင္ခံစာကို အမ်ားျပည္သူထံ ခ်ျပခြင့္မရွိဘူးလို႔ ေဒါက္တာထင္လွ ကေျပာပါတယ္၊ ဒါေပမည့္လဲ သူကပဲ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ ဆိုတာ တႀကိမ္တခါထဲလုပ္ၿပီး ေက်နပ္ရမည့္ ကိစၥမဟုတ္ဘဲ အႀကိမ္မ်ားစြာ လုပ္ဖို႔၊ ျပည္သူလူထု သိနားလည္မႈနဲ႔ ပါဝင္ မႈ၊ လူထုရဲ႕ အၾကံေပးခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုအပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္တခုျဖစ္တယ္လို႔ ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္၊ သူ႔ ရဲ႕ အထင္ရွားဆုံး တိုက္တြန္းခ်က္ကေတာ့ အာဏာ ပိုင္ေတြအေနနဲ႔ ေနာက္ထပ္က်န္ရွိေနေသးတဲ့ ေလ့လာသုံးသပ္မႈ ေတြကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ပါ။
(၃) မေသခ်ာတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားနဲ႔ ေသခ်ာတဲ့ ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ား
တ႐ုတ္၊ ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ားက ဆည္ႀကီးေတြတည္ေဆာက္ၿပီးစီးရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အက်ဳိးအျမတ္ ေတြ အမ်ား ႀကီး ရရွိလာလိမ့္မယ္ဆိုၿပီး ခ်ဲ႕ကားေျပာေနၾကပါတယ္။ အဲဒီလို မေသခ်ာတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ကို ထပ္ခါထပ္ခါေျပာၿပီး လူထုကို စည္း႐ုံးေနေပမည့္ ေသခ်ာလွတဲ့ ဆုံးရွုံးမႈေတြကိုေတာ့ မသိခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ေနၾကပါတယ္၊ မစၥတာ လီ က ဒီေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းႀကီးေၾ
ဒါေပမည့္ အဲဒီ အက်ဳိးအျမတ္ေတြဟာ တကယ္ျဖစ္လာဖို႔ အေတာ့္ကို အခြင့္အလမ္းနည္းပါတယ္။ လက္ေတြ႔ဘဝမွာ ဒီ ေလာက္ႀကီးမားတဲ့ ဆည္ႀကီးေတြ ေဆာက္ရာမွာ ကုန္က်စားရိတ္က ခန္႔မွန္းတာထက္ ပိုမ်ားတတ္၊ ေဆာက္လုပ္ေရးကာ လက ခန္႔မွန္းတာထက္ ပိုၾကာျမင့္တတ္ၿပီး ထြက္လာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ အားကလဲ ေမွ်ာ္လင့္တာထက္ ပိုနည္းတတ္တယ္ ဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာ ဆည္မ်ားရဲ႕ အေတြ႔အၾကဳံအရ သိေနရပါတယ္။ လက္တင္အေမရိကတိုက္က အာဂ်င္တီးနား ႏိုင္ငံနဲ႔ ပါရာေဂြးႏိုင္ငံ ႏွစ္ခုၾကားမွာ ေဆာက္ထားတဲ့ ေရခရီတာဆည္ ႀကီး (The Yacyreta Dam) ကို နမူနာေပးခ်င္ပါတယ္။ အဲ ဒီဆည္ႀကီးကို အာဂ်င္တီးနားသမၼတေဟာင္း ကာလို႔စ္မီနန္ (Carlos Menem) က “အလြဲသုံးစားလုပ္မႈမ်ား၏ အထိန္းအ မွတ္ မွတ္တိုင္ႀကီး” (Monument to Corruption) လို႔ အမည္ေပးခဲ့ပါတယ္၊ ေဆာက္လုပ္ေရးကုန္က်စားရိတ္က မူလခန္႔ မွန္းထားတဲ့ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ႏွစ္ေထာင့္ခုႏွစ္ရာ ထက္အဆမ်ားစြာပိုၿပီး ေဒၚလာ သန္းေပါင္း တစ္ေသာင္းတေထာင့္ ငါးရာ ကုန္က်ခဲ့ပါတယ္၊ ေဆာက္လုပ္ခ်ိန္ကာလကလဲ သတ္မွတ္ထားတာထက္ ပိုၾကာၿပီး ၁၉၈၃ ကစတာ ၁၉၉၄ က်မွၿပီး ပါတယ္၊ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား တႏွစ္ကို မီဂါဝတ္ ၃၁၀၀ ထုတ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတာမို႔ ျမစ္ဆံုဆည္ရဲ႕ တဝက္ေလာက္ပဲ ရွိပါ တယ္၊ ဒါေပမည့္ လုပ္ငန္းစတင္လည္ပါတ္တဲ့ ၁၉၉၄ ကစၿပီး ဒီႏွစ္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ လွ်ပ္စစ္ပမာဏရဲ႕ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈံးပဲ ႏွစ္စဥ္ထုတ္လုပ္ ႏိုင္ပါတယ္၊ ေနာက္လဲ တိုးလာႏိုင္စရာမရွိပဲ ဆက္ၿပီး ေလ်ာ့သြားဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္၊ ဒါဟာျဖင့္ မွန္းေခ်နဲ႔ မကိုက္ တတ္တဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ေရး ဆည္ႀကီးမ်ားရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ နမူနာတခုပါ။
ဒီဥပမာ နဲ႔အျခားေသာ အေတြ႔အၾကဳံမ်ားအရ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားတာက ျမစ္ဆံုဆည္အပါအဝင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ မွာ ေဆာက္ ေနတဲ့ ဆည္ႀကီးမ်ားဟာ ခန္႔မွန္းတာထက္ပိုၿပီး ကုန္က်ႏိုင္တယ္၊ေဆာက္လုပ္ခ်ိန္္
မစၥတာ လီ ကေျပာပါေသးတယ္၊ အခုလက္ရွိမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္က ဆည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အလုပ္သ မားေပါင္း ၄၈၁၉ ေယာက္ လုပ္ကိုင္ေနၾကၿပီး အဲဒီအထဲက ၁၄၄၀ ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္၊ ဒါ ေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ဘယ္လိုအလုပ္မ်ဳိးလုပ္ကိုင္ေ
(၄) မတူညီေသာ စံႏႈံးမ်ား
မစၥတာ လီ ကေျပာပါတယ္၊ သူတို႔ တ႐ုတ္အစိုးရက ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြဟာ (The Chinese Standards) ကမာၻေပၚမွာ အတင္းၾကပ္ဆုံး၊ အဆင့္ အတန္းအျမင့္ဆုံး စံ ခ်ိန္စံညႊန္းမ်ား ျဖစ္တယ္လို႔ ဝင့္ႂကြားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ တ႐ုတ္အစိုးရ ေဆာင္ရြက္ ေနတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ ထုတ္ လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ စီမံကိန္းေရးဆြဲတာ၊ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲတာကစလို႔ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအထိ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ (The Chinese Standards) စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားအတိုင္း အတိအက်က်င့္သုံးေနပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္၊ ဒီေတာ့ သူေျပာ သလို တကယ္ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဆန္းစစ္ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။
၂၀၀၃ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလမွာ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကေန သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈမ်ား ေလ့လာသုံးသပ္ ေရး ဥပေဒ (The Environmental Impact Assessment Law) ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္၊အဲဒီ ဥပေဒ အရ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ စီးပြါးေရးအဖြဲ႔အစည္း အားလုံးဟာ ရည္ရြယ္ထားတဲ့ စီမံကိန္းလုပ္ငန္းႀကီးမ်ားကို အေကာင္ ထည္မေဖာ္မီ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈမ်ား ေလ့လာသုံးသပ္ျခင္း (Environmental Impact Assessment) ကို မျဖစ္မေနျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ ပါတယ္၊ ၿပီးရင္ အဲဒီ သုံးသပ္ခ်က္အစီရင္ခံစာ (EIA) ကို သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရး ဝန္ႀကီးဌာန (Ministry of Environmental Protection) (MEP) ကိုတင္ျပၿပီး ဝန္ႀကီးဌာနက လက္ခံအတည္ျပဳမွ လုပ္ငန္းမ်ား စတင္အေကာင္အ ထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တခါ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ MEP ဝန္ႀကီးဌာနက သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈမ်ား ေလ့လာ သုံးသပ္ရာမွာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ပါဝင္မႈ အတြက္လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား (Provisional Measures for Public Participation in Environ mental Impact Assessment) ကို ထုတ္ျပန္ညႊန္ၾကားခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒီညႊန္ၾကားခ်က္ေတြထဲမွာ EIA အတြက္ စံုစမ္းစစ္ ေဆးမႈမ်ားလုပ္ရာမွာ လုပ္ငန္းသဘာဝကို လူထုကို အသိေပးရွင္းျပဖို႔၊ လူထုရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္ေတြကို ဖိတ္ေခၚဖို႔၊ ဘယ္သူ ေတြပါဝင္သင့္တယ္၊ ဘယ္လိုနည္းလမ္းေတြသုံးၿပီး လူထုထံေရာက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရမယ္ (လူထုၾကားနာပြဲမ်ား၊ အၾကံ ျပဳခ်က္ ေတာင္းခံျခင္းမ်ား၊ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၊ ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားပါဝင္တဲ့ စာတမ္းဖတ္ပြဲမ်ား)၊ နဲ႔ လူထုရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္၊ တင္ျပ ခ်က္၊ စိုးရိမ္မႈေတြကို EIA အစီရင္ခံစာထဲမွာ ဘယ္လိုေပါင္းစပ္ေဖာ္ျပရမည္ ဆိုတာေတြကို အေသးစိတ္ညႊန္ၾကားထားပါ တယ္။
ဆိုေတာ့ ဒီစံခ်ိန္စံညႊန္း (The Chinese Standards) ေတြဟာ မဆိုးဘူးလို႔ ယူဆရမွာပါ၊ ဒါေပမည့္ အဲဒီ စံခ်ိန္ စံညႊန္းေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းက တ႐ုတ္ဆည္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ာ
မဲေခါင္ျမစ္ေကာ္မရွင္ (Mekong River Commission) က သတ္မွတ္ထားပါတယ္၊ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ Environmental Impact Assessment (EIA) မွာပါတ္ဝန္းက်င္အက်ဳိးသက္ေရာက္
(၁) ျမစ္ ဝွမ္းနဲ႔ ျမစ္ညာေဒသ သက္ရွိမ်ားတည္ရွိမႈႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ (Basin and Catchment Ecosystems and Habitats);
(၂) ျမစ္ေရစီးဆင္းမႈႏွင့္ ေရအနက္တိုင္းတာသုံးသပ္ခ်က္ (River Flows and Water Levels);
(၃) ေရလႊမ္းမိုးမႈသဘာဝ သုံးသပ္ခ်က္၊(Flooding Patterns) ;
(၄) အနိမ့္ပိုင္း ေရျမဳတ္ေဒသ သက္ရွိမ်ားတည္ရွိမႈႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္၊(Wetlands Ecosystems and Habitats);
(၅) ဆည္ေျမာင္းေရသြင္းစနစ္ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ားဆိုင္
(၆) အိမ္ႏွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ျမစ္ေရသုံးစြဲမႈႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ လူဦးေရ တိုးတက္မႈဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္၊(Population Growth in Relation to Domestic and Industrial Water Use);
(၇) ေရ၏အရည္အေသြးဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ (ႏုံးေျမေလ်ာ့နည္းမႈအပါအဝင္)၊ (Water Quality, including Suspended Sediments);
(၈) ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚတြင္ ဆားငံေရဝင္ေရာက္မႈဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္၊ (Saline Intrusion in River Delta);
(၉) ျမစ္ကမ္းပါးမ်ားျပိဳက်ျခင္းႏွင္
(၁၀) ျမစ္ဝွမ္းအနိမ့္ပိုင္းနဲ႔ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚမွာ ေရလႊမ္းမိုးမႈ စီမံခံ့ခြဲျခင္းဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္၊ (Flood Management in the Lower Basin and Delta); မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္၊
BANCA နဲ႔ တ႐ုတ္ပညာရွင္မ်ား စံုစမ္းတင္ျပခဲ့တဲ့ EIA ဟာ အထက္ေဖာ္ျပပါ အဆင့္ေတြထဲက ပထအဆင့္ ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕အထက္ ျမစ္ဝွမ္းနဲ႔ ျမစ္ညာေဒသ သက္ရွိမ်ားတည္ရွိမႈႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္မႈဆိုင္ရာ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ သာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ေနာက္ထပ္ေဆာင္ရြက္ရမည့္ ေလ့လာသုံးသပ္မႈေတြ အမ်ားႀကီး က်န္ေနပါေသးတယ္။
မစၥတာ လီ ကေျပာပါတယ္၊ အခုဆိုရင္CPIYN က ဧရာဝတီ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွာ အထူးေလ့လာမႈေတြ စတင္ေဆာင္ရြက္ ေနပါၿပီ တဲ့၊ သူေျပာတဲ့ ေလ့လာမႈေတြက ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေဒသမွာ ျမစ္ေရစီးဆင္းမႈ၊ သုံးစြဲမႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈ၊ ျမစ္ခြဲ၊ ျမစ္လက္တက္မ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းျဖစ္ေပၚမႈအေပၚသက္ေရာက္
(၇) အဆုံးအျဖတ္ေပးရမည့္ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီ
ျမန္မာျပည္သူေတြဟာ အရင္ကလို အေမွာင္ထဲမွာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး၊ သူတို႔ဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ျမစ္ဆံုဆည္ အပါအဝင္ တ႐ုတ္ဆည္ႀကီးမ်ား တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးဆက္ေတြကို ေကာင္းေကာင္း သိျမင္ လာၾကပါၿပီ၊ ဒူးဝါး ေဇာ္ဂမ္အပါအဝင္ ကခ်င္ျပည္သူေတြဟာလဲ သူတို႔ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြကို က်ဴးေက်ာ္သူ ႏိုင္ငံ ျခားသားေတြ ဖ်က္ဆီးမယ့္ရန္က ကာကြယ္ဖို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားၾက သူေတြပါ၊ ျမန္မာျပည္သူတရပ္လုံးက သူတို႔ ႏိုးႏိုး ၾကားၾကား၊ သတိရွိရွိနဲ႔ မကန္႔ကြက္ မတားဆီးၾကရင္ သူတို႔ခ်စ္တဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးကို ထာဝရဆုံး႐ႈံးရလိမ့္မယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္ေနၾကပါၿပီ။
ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕၊ အတိတ္၊ ပစၥဳပၸန္၊အနာဂတ္ ကာလသုံးပါးစလုံးက ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္ေသြး ေၾကာႀကီးပါ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက နယူးေယာက္ျမိဳ႕ေတာ္ႀကီးေလာက္ ပမာဏရွိတဲ့ ဆည္ႀကီးကို ဧရာဝတီရဲ႕ မူလအစမွာ တည္ေဆာက္ၿပီး ဧရာဝတီျမစ္ေရကို ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ျခင္းဟာ မိုင္ ၁၃၀၀ ေက်ာ ္ရွည္လ်ားတဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းတ ေလွ်ာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ခရီးသြားလာေရး၊ ကုန္းစည္ပို႔ေဆာင္ေရး၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ေမြးျမဴေရး၊ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း၊ သက္ရွိသက္ မဲ့တို႔ရဲ႕ တည္ရွိမႈ၊ ရာသီဥတု၊ စီးပြါးေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈတိုက္ဖ်က္ေရး အားလုံးအေပၚမွာ ဆိုးဝါးျပင္းထန္တဲ့ သက္ေရာက္မႈႀကီးေတြ ျဖစ္ေပၚေစမွာပါ၊ က်ေနာ္တို႔ အခ်ိန္မီမတားဆီးႏိုင္ခဲ့ရင္ ေနာက္အႏွစ္ ၂၀ ေလာက္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေျမပံုေပၚက ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာ ျပည္သူအားလုံးက ဧရာဝတီကို ကာကြယ္ေရးဟာ အားလုံးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အမ်ဳိးသားေရးတာဝန္ႀကီးတရပ္အျဖစ္ သ ေဘာ ေပါက္ေနၾကပါၿပီ၊ သူတို႔အားလုံး အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားအထိန္းအမွတ္၊ အမ်ဳိးသားအေမြ အႏွစ္၊ အမ်ဳိးသားရတနာ မိခင္ ဧရာဝတီကို ကာကြယ္ၾက၊ ကယ္တင္ၾကပါလိမ့္မယ္။
အခုအခ်ိန္ကေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရအတြက္ အဆုံးအျဖတ္ တခု ျပတ္ျပတ္သားသားခ်မွတ္ရမည့္ အခ်ိန္ပါ၊ လူထုရဲ႕ ျမစ္ဆံုဆည္ႀကီးေဆာက္လုပ္ေရးနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး အင္အားျပင္းထန္တဲ့ မေက်နပ္မႈ၊ ကန္႔ကြက္မႈေတြကို သူတို႔ ေန႕စဥ္ၾကားေနရပါၿပီ၊ ျမန္မာလူထု ရဲ႕ တ႐ုတ္အစိုးရအေပၚမုန္းတီးမႈေတြ၊ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ေတြက တေန႔ တျခားပိုႀကီးမားလာေနတယ္ဆိုတာကို
ေလးစားစြာျဖင့္
ေအာင္ဒင္
ဒီေဆာင္းပါးအတြက္ ေအာက္ပါစာတမ္း၊ စာအုပ္မ်ားကို ကိုးကားပါတယ္၊
(၁) Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry, by Mr. Li Guanghau, CPI Yunnan Intenational Power Investment Co., Ltd (CPIYN), September 2011
(၂) သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လူမႈပါတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ၊ ေဒါက္တာထင္လွ၊ ဥကၠ႒၊ Biodiversity and Nature Conservation Association (BANCA), September 2011
(၃) Environmental Impact Assessment (Special Investigation) On Hydropower Development of Ayeyawady River Basin above Myitkyina, Kachin State, Myanmar, by Biodiversity And Nature Conservation Association (BANCA), October 2009
(၄) The New Great Wall, A Guide to China’s Overseas Dam Industry, by International Rivers Network, July 2008
(၅) ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ ဥကၠ႒ႀကီး လေရာ္ေဇာင္ဟရာ မွ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အႀကီးအကဲ ဟူဂ်င္ေတာင္ ထံ ေပးေသာစာ ႏွင့္ ပူးတြဲပါ အေထာက္အထားမ်ား၊ မတ္ ၁၆၊ ၂၀၁၁
0 comments: